Categories
Categories
Ярих өнцөг ярилцлага
-Таныг АН-ын дэд даргын ажлыг аваад удаагүй үед нь ярилцаж байхад “АН-д өртэй гэж өөрийгөө боддог. Р.Амаржаргал гэдэг хүнд тодорхой хэмжээний улс төрийн капитал, нэр нүүр, нөлөө гэж байдаг бол энэ бүхнийг АН “ашиглах” ёстой гэж та миний асуултад хариулж байсан. Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд АН таныг хэр “ашиглав”. Намдаа өөрийнхөө автор болохуйц ажил та юу хийв?
-АН-ын дэд даргад өөрөө хүсээд болсон юм биш л дээ. 2016 оны сонгуулийн дараа намын удирдлага шинэчлэгдэж, намын үйл ажиллагаа шинэ өнгө аястай болох гээд оролдож байсан ийм үе. Тухайн үед АН-ын нэр хүнд болон бусад улс төрийн намын нэр хүнд нэлээд уначихсан хүндхэн цаг үед Р.Амаржаргал гэдэг нэр намд хэрэг болох байх гэж үзээд л намын дэд даргын саналыг хүлээж авсан. Намаа дэмжиж өөрийн нэрээ намдаа “ашиглуулъя” гэдэг зорилготой очсон гэх үү дээ. С.Эрдэнэ дарга намайг намын гадаад харилцааны асуудлыг илүү анхаараач гэж хэлсэн. Энэ хүрээнд үндсэндээ анхаарч ажиллалаа. Барууны чиглэлийн улс төрийн намуудын холбоо /IDU/, Бүгд найрамдахчуудын олон улсын хүрээлэн буюу “IRI”, ХБНГУ-ын Конрад-Аденауэр сантай /KAS/ хамтарч ажиллахаар нэлээд хөөцөлдсөн. Энэ хүрээнд Ардчилсан хувьсгалын 30 жилийн ойн үеэрээ Монголд олон улсын томоохон хурал зохион байгуулж, 30 жилийн хугацаанд хийж бүтээсэн алдаа, оноогоо яръя гэж зорьсон. Мөн манайх шиг зовлон туулж ирсэн бусад орны улс төрийн намууд нь юу хийв гэдгийг харилцан ярих зорилготой олон улсын хурлыг ирэх арванхоёрдугаар сард хийхээр төлөвлөсөн байсан. Харамсалтай нь биднээс үл хамаарах шалтгаанаар дөрөвдүгээр сар хүртэл хойшлогдлоо. 2020 оны хоёрдугаар сарын 5,6-ны өдрүүдэд Вашингтон хотод болох IDU-гийн хурлаар өдөр нь тодорхой болох байх. Энэ хуралд С.Эрдэнэ дарга намынхаа төлөөлөгчдийг ахалж оролцоно. Хийсэн гол ажил маань энэ гэх үү дээ.
Цааш нь уншихС.Баярын Засгийн газрын гавьяа нь Оюутолгойн гэрээ
Categories
Монгол Улсын Төсөв 2020
Сэтгүүлчид Төсвийн талаар дуугараач гэх юм ЮУ гэж дуугарах юм бэ?
Дуугарах юмгүй болохоор зугтаад л байлаа. Зугтах аргагүй болоод хэдэн юм хэлье гээд төвийн таван сонины сүүлийн гурван өдрийн гарчиг шагайв. Иймэрхүү юм гарч ирж байна.
Ирэх оны “идшийг”/төсвийг хэлэлцээд бөөн завгүй хүмүүс байгаа бололтой. Орлого өндөр, хийсвэр төсөв…Зарлага өндөр л гэнэ…Тойрогтоо ихийг татсан байна, Сонгуулийн төсвийг танах ёстой, Хөгжлийн бодлоготой уялдаагүй байна, Төслөө татаж уучлал гуй, Хэт өөдрөгөөр төсөөлсөн, Ихийг олох хүсэлд автсан, Эрсдэл ихтэй төсөв, Бодитой төлөвлөөгүй төсөв л гэнэ. Капитал банкны дампуурлаас 600 тэрбумын схем гарна (төсвөөс мөнгө нь гарна, эсвэл хэдийнээ гарчихсан), Хятадаас 1000 автобус оруулж ирэх нь хэний шахаа вэ (аль нэг төсөвт суусан байгаа), Своп хэлцлийн төлбөр, ЖДҮ-чин нэрээ цэвэрлэхийн тулд ЖДҮХС-г татан буулгахаар шийдсэн төсөв, Сонгуулийн оноо цуглуулах төсөв, Хуулийн барилга босдог Хавдарын барилга унадаг төсөв, Биеэ өмөөрч, буруугаа бусдаас хайдаг төсөв, Бид ямар хүмүүсээрээ төрөө бариулчихваа гэж алмайран, амаа барьсан төсөв, Парламентын балаг барагдахгүй төсөв гэх мэт.
Сонины гарчгуудыг түүвэрлэхэд л тун ч чухал асуудал хэлэлцэж буй мэт…гэтэл үнэндээ
Сонгуулийн жилийн төсвийг хэлэлцэнэ гэдэг (өнөөгийн тогтсон улс төр эдийн засгийн орчинд) хайран цаг зав, энерги, нерв.
Учир нь энэ бол олныг санаатай төөрөгдүүлсэн Хулхи төсөв, Хуйвалдааны төсөв.
Төсөв бол улс орны хөгжлийн чиглэл, эгэл олны амьдрал ахуйг өсгөх, тэргүүн зорилтоо эрэмбэлсэн бизнес, хөрөнгө оруулагч нарт индикатор болохуйц тоон хэлд хөрвүүлэн тухайн жилд хэрэгжүүлэх бодлого, механизм, хяналтыг цогцоор нь илэрхийлсэн төрийн хууль байх учиртай.
Гэтэл өргөн бариад дуулиан шуугиан болгон хөөрцгөөсөн энэ төсөв бол дахиад онцлоход: Хулхи төсөв, Хуйвалдааны төсөв.
2020 оны төсөв гэхлээр Эрхэм гишүүд эх орондоо хайртай, эгэл түмэнд ээлтэй (тойргийн сонгогч олондоо мундаг гэдгээ харуулах), элдэв бүхнийг мэддэг, ээлжит жүжгээ тоглож, тодрох боломжоо ашиглах гэж оролдож байгаа юм. Тойрогтоо хувиарласан хөрөнгө оруулалтыг шууд болон тойруу замаар (байшин засварын цонхны тендерийг хүртэл ЖДҮ-гээс булаадаг эрхэм гишүүний тухай хөдөөний нэгэн залуу гайхшран ярьж байна) дээрэмдэж буй эрхмүүд Тун муу найруулсан жүжигт, Тун ур чадвар муутай жүжиглэж байгаа хэдий ч эгэл олон, бизнесийнхэн бас сонирхоод, горьдоод үзээд байгаа юм. Өөр үзэх юмгүй юм даа.
Бүтэн жилийн төсвийн тухай боловч хагас жилд дуусгах гэж эрх мэдэлд ойр, танил талтай, авлига сайн өгч авдаг хэд 1-р сарын нэгнээс (он гарангуут авах\өгөх юм аа, одоо бараг тохирсондоо) ширүүн тэмцэл хийнэ дээ.
Төсвийн гүйцэтгэлийг Хэн хариуцах вэ гэдэг асуулт байдаг. Энэ засгийн газар дараагийн сонгуулийн дараа тодорхойлолтоороо байхгүй:
Тэдэнд гарьд дүүлнэ үү галав юүлнэ үү падгүй
Төсвийн гүйцэтгэлийг тэд хариуцахгүй
Шинэ засгийн газар тодорхойлолтоороо бас хариуцахгүй
Шинэ нөхцөл байдал шинэ эрэмблэл гэх мэтээр халхавчлан төсвийн хөрөнгө оруулалтыг зогсоож, төсөвт тодотгол хийж өгөх\авах этгээдүүдийг шинээр эрэмблэнэ.
Манайд хуулийн хэрэгжилт ямар байдаг билээ гэж асууж болно.
Төсөв хууль болон батлагдан гардаг
Орон даяар ягштал мөрдөгдөх учиртай
Хуулийг ягштал мөрдүүлдэг механизм бид бүрдүүлж чадаагүй (30 жил болоход)
Хуулийг эгэл олонд зориулан бичдэг, эрхтнүүдэд хамаарахгүй = тиймээс шударга ёсны тухай ярих хэрэггүй (одоохондоо)
Зангарагтай зарчимтай, санхүү эдийн засгийн мэргэжлээ өчүүхэн ч гэсэн эрхэмлэдэг Сангийн сайд байсан бол ийм төсөв оруулж ирэхгүй.
Дүгнэлт: Зөв хүнийг Зөв цагт нь Зөв газар нь байлгадаг тогтолцоо бүрдүүлэх нь амин чухал асуудал.
Жич: хэрэгтэй гэж үзвэл сонирхоод байсан хүмүүс эндээс санаа аван дэлгэрүүлнэ биз дээ.
Categories
Саарал жагсаалт
- Шри Ланка, Пакистаны жишээнээс үзэхэд Засгийн Газар болон бусад өрийн бичиг гаргахад саарал жагсаалт саад болохгүй гэхдээ үнэлгээ нь муудаж таарна.
- ОТ гүний уурхайн төслийн санхүүжилтэд нөлөөлөх нь зайлшгүй хэдий ч ЗГ, ОТ хамтран ажиллаж чадвал санхүүгийн эх үүсвэр олдоно.
- ОУВС хөтөлбөр “жингүйдээд” эхэлсэн, ДНБ 1.5% -тай тэнцэхүйц дутуу санхүүжилтийн асуудал байгаа.
- Шаардлага хангаагүй банкны учраа олох уу эсвэл ОУВС хөтөлбөрөөс гарах уу гэдэг асуулт байгаа.
- Монголын санхүүгийн системтэй хамтрагч гаднынхны тавих шаардлага нь чангарч, илүү эрсдэлтэй болсон гэж үзээд төрөл бүрийн хураамжаа нэмэгдүүлнэ.
Ямар ч болсон FATF, AQR хүрээнд яригдаад буй хөрөнгө хаанаас гэдгийг эргэлзээгүй болгох нь ЗГ-ын үүрэг бөгөөд үүнийг шийдэхээс нааш урагшлахгүй. Бид гэрийн даалгавраа сайн хийх ёстой. Эд бол ил өрнөж буй процесс, гэхдээ Монголын банк санхүү, улмаар эдийн засгаар тоглох гэсэн харийн тоглолт яваад байгаа юм уу гэж асуугаад гүнзгий ухвал сонин юм анзаарагдаж магадгүй. Сүүлийн 10-д жилийн туршлагаас үзэхэд ийм.
-Та ардчиллын үйл явцтай анх хэдийд учрав. Эндээс хоёулаа ярилцлагаа эхлэх үү?
-Яг тэр нэр томьёо гэх юм бол ЕБС-ийн ахлах анги, их сургуулийн оюутан байх үеэсээ үзэж, сонсч онолын хувьд зохих хэмжээнд гадарлаж байсан. Гэхдээ М.С.Горбачёвын “перестройка, гласность” гарч иртэл хийсвэр нэр төдий л ойлголт явсан байх. Яг 1990 он хүртэл ардчиллын агуулга мөн чанарыг ойлгож мэдэж байсан хүн ховор л байсан байх, ямар сайндаа 90 оны сонгуулийн дараа эрх баригч намын нэг эрхэм гишүүн “Ардчилал, зах зээл” гэсэн хоёр үгээр л яваад байгаа шүү энэ чинь чухам юу гэдгийг хэлээд өгөөч гэж үнэнээ хэлж байсан. Одоо бол инээдтэй санагдах байх үнэндээ 1990 онд ер нь тэгж эхэлсэн. Мань мэтийн нэг хэсэг нь осолгүй нэг хоёр үгтэй болчихсон цаг. Эрх чөлөө, хэвлэн нийтлэх, эвлэлдэн нэгдэх, плюрализм, шашин шүтэх, брокер, диллер, банкны тогтолцоо, мөнгө болон сангийн бодлого, эрэлт, нийлүүлэлт, компани, корпорац гэсэн үгүүдтэй байсан, нуух юу байна. Үнэндээ чухам юу байдаг, цаана нь жинхэнэ агуулга нь юу юм гэдгийг ер нь мэдэж байсан хүмүүс их ховор, хаалттай нийгмээс дөнгөж салах гэж оролдож байсан, төрөлтийн хүндрэл зовлонг амсч байсан үе шүү дээ. Бүгдээрээ л тийм ойлголтын хэмжээнд байсан, үнэн шүү.
-30 жилийн өндөрлөгөөс эргэж харахад танд юу бодогдож байна. Бид энэ хугацаанд сайн муу бүгдийг үзлээ?
Цааш нь уншихАрдчилал оюун санааны өөрчлөлтийг хийснээрээ хамгийн том хувьсгалыг авчирсан