Category: Улс төр

www.itoim.mn сайтад ярилцлага өглөө.

-Ирэх жилийн төсвийн төсөл, энэ жилийн төсвийн тодотголыг УИХ-аар хэлэлцэж байна. Хэр сайн төсөл оруулж ирсэн гэж дүгнэж байна вэ?

-2012 онд төсөв хэлэлцэж байхад, би төсөв гэж юу юм, хэрхэн унших, яаж анализ хийх ёстой вэ гэдгийг ширхэг ширхэг нь задлаад аргачлалыг нь зааж өгсөн. Угаасаа сонгуулийн жилийн төсөв улстөржсөн байдаг. Орж ирсэн төсвийн төслийг харахад ямар нэгэн бодлого бариагүй, тооцоолсон зүйл огт харагдахгүй байгаа юм. Нийгмийн бодлогын байнгын хорооны хуралдаан дээр төсвийн талаар байр сууриа илэрхийлж, зах зухаас нь ярьсан. Нэгдүгээрт, 3000 төрийн албан хаагчийг ажлаас нь халах төсөв оруулж ирсэн. 3000 төрийн албан хаагчийг ажлаас нь халдаг юм байж. Ингээд ямар асуудал шийдэх гээд байгаа юм. Төрийн аппарат их том болчихжээ. Үүнийг хасах ёстой гэсэн юм яриад байна. Энэ нь өөрөө аргумент болж чадах уу. Анх төрийн албыг хэн данхар болгосон юм бэ. Өөрөө гай тарьчхаад, бусдын алдааг засч байгаа мэт дүр эсгэх хэрэггүй . Өнөөдрийн үүсээд байгаа нөхцөл байдал өөрийнх нь хийсэн ажлын гай шүү дээ . Хоёрдугаарт төр, засаг гэсэн ойлголт дээр бид ямар шалгуур тавих ёстой вэ. Эд бол төрд том, жижиг гэсэн шалгуур тавьж байна. Үүнийгээ мундаг ухаантай бодит байдлыг илэрхийлж байна гэж ойлгоод байна. Шалгуураа буруу тогтоочихсон учраас гаргаж байгаа дүгнэлт, гаргалаа нь бүгд буруу болоод байгааг хэлсэн. Хэрвээ төрд том, жижиг гэдэг шалгуур байдаг бол өргөн, нарийн гэсэн шалгуур бас оруулж ирье. Тэгээд хэмжээд үзье. Өндөр төр сайн, намхан төр муу юм байна гээд хэмжээд явна гэсэн үг үү. Тэгэхээр төрд тийм шалгуур байж болохгүй. Төр, гүйцэтгэх засаглал нь үр ашгийн л тухай асуудал. Төр, түүний нэг элемент болж байгаа гүйцэтгэх засаглал ялгаа байхгүй ард иргэдийн ажил амьдралыг боломжийн сайхан байлгах л гол үүрэгтэй. Тэгэхээр энэ үүргээ биелүүлэх чадамжтай юм уу, үгүй юу гэдэг шалгуурыг гаргаж ирэх ёстой. Түүнээс биш, төрийн аппарат 30 мянган хүнтэй байна уу, 300 мянган хүнтэй байна уу огт падгүй. Иргэн Дорж, Дуламаагийн эрэлт хэрэгцээ, амьдрал ахуйг нь хангаж байгаа эсэх нь л гол шалгуур байх ёстой. Гэтэл том, жижгээр шалгуур тавиад хасна, танана гэж ярьж байгаа нь, төсөвт хандаж байгаа хандлага нь буруу болчихоод байна. Энэ нь өнөөдөр төр залж байгаа хүмүүс шал буруу категориудыг ашиглаж, гаргалгаа гаргах гэж оролдож байна. Нэгэнт суурь нь буруу болоод явчихаар үүнийг яаж шүүмжилж, юу ч ярих юм. Гуравдугаарт далайд дусал нэмэр, эдийн засаг хэмнэлттэй байх ёстой гэсэн ойлголт байдаг. Үүнийг хүлээн зөвшөөрч байна. Гэхдээ нөгөө талаар эдийн засагт бас нэг ойлголт байдаг нь үр ашгийн тухай юм. Энэ нь ямар асуудлыг хэрхэн шийдэж байна вэ гэдгээ бодох ёстой. Өөрөөр хэлбэл, 3000 хүний асуудлыг улсын төсөвт аваад үзвэл 0.00001 ч хүрэхгүй. Ийм л хэмнэлтийн талаар ярьж байна. Энэ нь хэмнэлт юм шиг хэр нь нөгөө талдаа эдийн засгийн хүндрэлийг улам даамжруулах үйлдэл. Ер нь хэнийг халах вэ. Хэрвээ 3000 хүнийг халбал хамгийн чадалтай, гайгүй ажлаа мэддэг, төрийн алба залгуулж чаддагийг нь л хална. Харин даргын цүнх барьж, ам хамрыг нь арчиж гүйсэн нөхөд халагдахгүй. Ийм жаахан хэмжээний хэмнэлт гаргаж төрийн албаа сулруулдаг нь ямар учиртай юм бэ. Орлого, зарлага хоёр нь сүрхий баланслахгүй. Харин ч төрийн албыг бужигнуулаад хаячихна. Дээр нь бүтцийн өөрчлөлт хийнэ гэвэл самраад хаячихна гэж бодож байна. Мөн халагдаж байгаа хүмүүс толгой дараалан ипотекийн зээлд хамрагдсан. Зээлтэй хүмүүс ажилгүй болчихоор зээлээ төлж чадахгүй байдалд хүрнэ. Энэ нь барилгын салбар, арилжааны банкуудад ямар нөлөө үзүүлэх вэ. Манай санхүүгийн зах зээл ямар байгаа билээ. Ингээд гинжин холбоогоор бүх салбараа бүр хүнд байдалд оруулах зүйл хийж байна. Төсөв гэдэг зүйлийг бодож, боловсруулж оруулж ирдэг юм. Түүнээс рекламны улс төрийн ашиг хонжоо олох, ухаантай царайлах, мундаг шинэчлэгч болох гэж, бусдад таалагдах гэсэн зүйл огт биш. Бидний цаашдаа ямар байхыг тодорхойлох чухал асуудал. Иймэрхүү маягаар оруулж ирсэн, үндсэн ойлголт ухагдахуунаасаа гажаад явчихсан, тэдний төсвийн төсөл гэж нэрлээд байгааг шүүмжлээд байх юм надад үнэхээр байхгүй болчихоод байна.

Цааш нь уншихЯмар сайндаа л З.Энхболд дарга “хохь чинь” гэж хэлж байх вэ дээ

-Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Өршөөл үзүүлэх тухай хуульд хэсэгчлэн хориг тавьсан. Энэ асуудалд та ямар байр суурьтай байна вэ?
-Энэ их ярвигтай асуудал. Монголын нийгмийг хоёр хуваачихлаа шүү дээ. Зарим нь хоригийг хүлээж авах нь зүйтэй гэж байхад нөгөө хэсэг нь явуулах нь зүйтэй гэж байна. Би Монгол Улсыг хувааж талцуулсан ямар ч асуудлыг дэмждэггүй. Талцуулаад, хэрэлдүүлээд, наана цаана нь оруулж байвал шийдэл биш, асуудал болж буйн илрэл. Төр засгийн тэргүүнд сууж байгаа хүмүүс шийдэл олж, түүнийх нь дагуу улс нийгэм нь явах учиртай. Гэтэл шийдэл болж байгаа юм алга. Харин ч асуудал нэмж байгаа нь харамсалтай. Би сүүлийн 20 гаруй жилд батлагдсан Өршөөлийн хуулиудын ихэнхд нь гар бие оролцсон. Энэ удаагийн Өршөөлийн хууль шиг ийм замбараагүй, дуулиан шуугиантай хууль гарч байсныг санахгүй байна. Урд нь асуудлыг маш чанд үзэж харж, судлаад шийдвэрээ гаргачихаад, УИХ-д оруулж албажуулдаг байсан. Тиймээс хэл ам багатай, бүтэц зохион байгуулалтын хувьд ч маш хурдан шуурхай хийж хэрэгжүүлж болдог байсан. Харин өнөөдөр оруулж ирсэн зүйлийг хар. Нэг л их хууль баталлаа гэдэг. Үүн дээр хориг тавьчихсан, хоригийг нь хэзээ хэлэлцэх гэж байгаа юм бүү мэд.
-Хүлээлт үүсгэчихлээ?
-Өнөөдөр энэ хууль явж байгаа юм уу, үгүй юу. Нийгэмд асар их хүлээлт байна. Үнэхээр төрийн өршөөл хүртэх ёстой нэг хэсэг байж болно шүү дээ. Тэр хүмүүс горьдлого тавиад л сууж байгаа. Гэтэл хууль нь хэрэгжих үү, үгүй юу бүү мэд. Нэг хэсэг нь төрийн өршөөлөөс бүр хол байх ёстой юм. Огт хамрагдах ёсгүй. Гэтэл тэр хүмүүс нь завших гээд сууж байдаг. Үүнийг туйлын зохион байгуулалтгүй, туйлын хариуцлагагүй, туйлын замбараагүй хэрэгжүүлсэн. Энэ бол манай өнөөгийн төрийн байж байгаа нүүр царай. Бид иймэрхүү л нүүр царайтай байгаа юм. Аливаа асуудал нийгмийг бужигнуулах учиргүй, нийгмийг нягтруулж байх ёстой. Та нар ажигласан бол 2012 оны сонгуулиас хойш УИХ-аас гаргаж байгаа шийдвэрүүд дандаа нийгмийг бужигнуулж байна. Шоргоолжны үүрийг эвдэж байгаатай адил юм хийгээд байна шүү дээ. Цэвэрлэж цэгцлэх, янзлах юм байдаг л байх. Гэхдээ дандаа дутуу дулимаг бодсон, хагас дутуу үсчиж харайсан, өнгө мөнгө дагуулсан болоод байна. Тэр утгаараа Өршөөлийн хууль бас л ийм дүр төрхтэй болчихлоо. Энэ бүгдэд би үнэхээр сэтгэл дундуур яваа. Би цаад агуулга руу нь орохгүй, зөвхөн хэлбэр, зохион байгуулалт талаас нь харахад иймэрхүү байна. Цаашаа орвол зөндөө юм бий байх. Миний мэдэрч байгаагаар энэ асуудал УИХ дээр нэлээн ярвигтай, төвөгтэй болох юм шиг байна.

Цааш нь уншихЗасгийн газар огцрох ёстой